Pilot Bruikbaarheid van financiële transactiedata (eerste fase afgerond)

De eerste fase van de pilot over de bruikbaarheid van financiële transactiedata voor toerisme is afgerond. Deze verkenning en de hierbij behorende rapportage geeft een goed beeld van de huidige situatie op dit gebied en gaat in op de (on)mogelijkheden om financiële transactiedata in te zetten in het domein van toerismestatistieken, waaronder het Onderzoek Inkomend Toerisme (OIT).

Achtergrond

In het Onderzoek Inkomend Toerisme (OIT), zoals dat tot nu toe is uitgevoerd, vragen we inkomende, binnenlandse en uitgaande bezoekers naar hun uitgaven tijdens de vakantie of het dagje uit. Betalingen van bezoekers, die via de bank verlopen, kunnen op verschillende plekken in de keten worden getraceerd. Dat kan bijvoorbeeld bij de bank van de bezoekers, de bank van de aanbieder of bij een van de tussenpersonen (zogenoemde processoren) die de betalingstransacties tussen banken onderling regelen. Dat geldt ook voor betalingen met een pinpas of creditkaart. De vraag is of de financiële transactiedata de resultaten uit het OIT kan vervangen of aanvullen.

Doel pilot

Inzicht krijgen in de beschikbaarheid en bruikbaarheid van financiële transactiedata ter vervanging of ondersteuning van bestaande dataverzameling via het OIT.

Aanpak eerste fase van de pilot

In deze eerste fase is achterhaald of dergelijke financiële data ook uit bestaande databronnen te halen zijn. Daarvoor was het eerst nodig om inzicht te krijgen in het deel van de betalingsstromen die relevant zijn voor toerisme, in de verschillende transactiestromen en in de bereidheid van stakeholders om data te delen. Eveneens is duidelijk geworden welke databehoefte er in het toerisme precies is met betrekking tot financiële transactiedata en in hoeverre deze matcht met de data die beschikbaar zijn over het toeristische betalingsverkeer. Ook werd onderzocht wat binnen en buiten Nederland al gebeurt met dergelijke data en wat daarvan geleerd kan worden.

Conclusies pilot

Op basis van deze verkenning is duidelijk geworden in hoeverre financiële transactiedata, die op verschillende plekken in de betaalketens door verschillende actoren worden vastgelegd, bruikbaar en beschikbaar zijn voor onderzoek en statistiek in het domein toerisme en met welke juridische en ethische voorwaarden rekening gehouden moet worden. Het onderzoek heeft geleid tot een aantal conclusies en voorstellen voor vervolgonderzoek.

De belangrijkste conclusies zetten we kort op een rij. Financiële transactiedata kan het toeristische domein inzichten geven:

• Ter ondersteuning en niet ter vervanging van bestaande statistieken
• Vooral inzicht in deelstromen wat mitsen en maren kent
• Toegang tot de data: borg de ethische en juridische basis

Ondanks de mitsen en maren aan het gebruik van financiële transactiedata, lijken er op basis van de verkenning toch voldoende aanknopingspunten te zijn om verder te gaan met het onderzoek naar de mogelijkheden van deze bron voor het domein toerisme. De mitsen en maren zijn er om opgelost te worden en de meer traditionele statistieken kennen ook hun onvolkomenheden. Belangrijke randvoorwaarde hiervoor is wel dat de wettelijke basis voor het gebruik van deze data op orde is. De uiteindelijke meerwaarde en beperkingen van deze databron voor toerisme worden pas echt duidelijk door er praktisch mee aan de slag te gaan. In het rapport worden hier verdere aanbevelingen voor gedaan.

Vervolgstappen

Ondanks de mitsen en maren die de verkenning heeft opgeleverd, is praktisch met de data aan de slag gaan, één van de aanbevelingen die gedaan wordt. Het rapport beschrijft suggesties en randvoorwaarden voor vervolgonderzoek. Omdat momenteel ook het Onderzoek Inkomend Toerisme uitgevoerd wordt, is deze periode extra geschikt voor het opdoen van de ervaring met dit type data; er is immers referentiedata over dezelfde periode beschikbaar. NBTC en CBS onderzoeken daarom momenteel of dit project dit jaar nog een vervolg kan krijgen. In fase twee zou dan de data van een specifieke deelstroom (pinpas- en creditkaartdata) en databron daadwerkelijk geanalyseerd kunnen gaan worden.

Deelnemers

De projectleiding van dit project was belegd bij het CBS. Zij hebben de eerste fase van de pilot uitgevoerd, in nauw overleg met het ministerie van Economische Zaken & Klimaat, NBTC en de LDA. De pilot is mogelijk gemaakt door een additionele bijdrage van het ministerie van EZK ten behoeve van de data alliantie.